H Ζωτική Δύναμη
Οι χυμοί επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και τον χαρακτήρα. Γι’ αυτό διακρίνονται αντίστοιχα οι ιδιοσυγκρασίες: αιματώδης, φλεγματικός, χολερικός, μελαγχολικός.
Οι χυμοί αντιστοιχούν επίσης στις τέσσερεις ποιότητες της ζωής, των οποίων αποτελούν μείγματα: θερμό, ψυχρό, υγρό, ξηρό, που αντιστοιχούν στα τέσσερα συστατικά στοιχεία του σύμπαντος: φωτιά, αέρας, νερό, γη.
Η διαταραχή στην ισορροπία των χυμών (δυσκρασία) αποτελεί εκδήλωση της νόσου, όπου ένας από τους χυμούς επικρατεί επί των υπολοίπων και προκαλεί δυσλειτουργίες στον οργανισμό.
Όμως, αυτή η σχηματοποιημένη δομή λειτουργιών αρκεί για να αναδείξει την αιτία της ασθένειας και το μέσο αποκατάστασης της υγείας; Στην ανισορροπία των ποιοτήτων, αρκεί μια μεμονωμένη μηχανική και υλική επέμβαση ανάλογα με την έλλειψη ή την υπερβολή;
Ο Ιπποκράτης αναφέρει:
«Όσοι επιχείρησαν να μιλήσουν ή να γράψουν περί Ιατρικής, ξεκινώντας οι ίδιοι, με τρόπο απλουστευτικό, από την υποθετική αρχή, ότι το θερμό ή το ψυχρό ή το υγρό ή το ξηρό, ή οτιδήποτε άλλο θέλουν, είναι η αιτία για τις αρρώστιες και τον θάνατο των ανθρώπων, και προσάπτοντας σε κάθε περίπτωση μία ή δύο από τις ίδιες αιτίες, είναι εμφανές ότι σφάλλουν και σε όσα λέγουν και σε πολλά άλλα. Και είναι ιδιαιτέρως αξιόμεμπτοι, επειδή σφάλλουν ως προς μία Τέχνη, που όλοι και την χρειάζονται στις πλέον σοβαρές περιστάσεις και εκτιμούν πάρα πολύ τους καλούς υπηρέτες και λειτουργούς της.»
Ο Ιπποκράτης αντιλήφθηκε τη ζωτική δύναμη σαν «μια εγγενή δύναμη που ρυθμίζει τις λειτουργίες του οργανισμού με την ορθή μείξη των τεσσάρων χυμών». Έτσι, η ασθένεια είναι διαταραχή της υγιούς ισορροπίας από την αποδιοργάνωση της ζωτικής δύναμης.
Ο Γαληνός (129-199) συμφώνησε με τον Ιπποκράτη ότι υπάρχει μια φυσική θεραπευτική δύναμη που είναι εγγενής στον οργανισμό.
Ο Tomas Sydenham (1624-1689) ήταν ο συγγραφέας ενός βιβλίου ιατρικής με τίτλο «Observationes Medicae», που αποτέλεσε για δύο περίπου αιώνες το αγγλικό βιβλίο αναφοράς σε θέματα κλινικής ιατρικής, με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να αναφέρεται ως ο «Άγγλος Ιπποκράτης». Είχε ολιστική αντίληψη για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Ο Georg Stahl (1660-1734), που διετέλεσε γιατρός και σύμβουλος του βασιλιά Friedrich Wilhelm Α' της Πρωσίας και υπεύθυνος του Ιατρικού Συμβουλίου του Βερολίνου, είχε την άποψη ότι τα συμπτώματα των ασθενειών ήταν οι προσπάθειες του οργανισμού να αποκαταστήσει την υγιή ισορροπία.
Στην σχολή του Montpellier η ασθένεια θεωρήθηκε πάθηση της ζωτικής δύναμης που εκφράζεται με διαταραχές, σαν αντίδραση στην ασθένεια. Επομένως, ο πρωταρχικός θεραπευτικός στόχος της θεραπείας πρέπει να είναι η στήριξη της εγγενούς θεραπευτικής δύναμης και όχι ο ανταγωνισμός στις δικές της προσπάθειες και η εξάντλησή της.
Αυτές οι απόψεις μπορούν να συνδεθούν με αυτή του Hahnemann (1755-1843) για τη ζωτική δύναμη ως το πρόδρομο δυναμικό της υγείας και της τάξης σε ψυχικό και νοητικό επίπεδο και σε επίπεδο φυσιολογίας.
Ο Hahnemann αναζητώντας την πραγματική θεραπεία, προχώρησε ακόμα περισσότερο, προκειμένου να φτάσει στο δυναμικό επίπεδο της αιτίας της νόσου, εκεί που η θεραπεία είναι πραγματικά δυνατή γιατί οι αιτίες της ασθένειας δεν είναι μηχανικές ή χημικές αλλοιώσεις του σώματος, δεν εξαρτώνται από μια υλική νοσηρή ουσία, αλλά είναι δυναμικές διαταραχές της ζωής. Όμως, η φυσική θεραπευτική δύναμη δεν επαρκεί, δεν μπορεί από μόνη της να υπερνικήσει την ασθένεια, χρειάζεται βοήθεια με την κατάλληλη εσωτερική θεραπεία. Η ζωτική δύναμη προτρέπει τη φυσιολογική δράση του σώματος μόνο στην υγιή της κατάσταση (αυτοίαση), ενώ αποδιοργανώνεται από νοσογόνους παράγοντες.
Ο Hahnemann αναγνωρίζει ταυτόχρονα τη σημασία του τρόπου ζωής που μπορεί να πυροδοτήσει συγκεκριμένα επεισόδια ασθένειας, καθώς εξαντλούν τη ζωτική δύναμη. Μεταξύ αυτών των παραγόντων είναι, υπερβολές ή στερήσεις, κόπωση, ψυχικές διεγέρσεις και αρνητικές επιδράσεις, έλλειψη άσκησης, ακατάλληλη διατροφή και συνθήκες διαμονής κλπ. Στις μέρες μας μπορούμε να προσθέσουμε, άγχος, απομόνωση, ανασφάλεια, καταστροφική επέμβαση και μόλυνση του περιβάλλοντος, που αποδεδειγμένα μπορούν να διαταράξουν το ανοσοποιητικό και να προκαλέσουν ασθένειες. Τόνισε ότι οι επιβλαβείς για την υγεία παράγοντες είναι εν μέρει ψυχικοί, εν μέρει σωματικοί και διαθέτουν τη δύναμη να διαταράσσουν άνευ όρων τον υγιή ανθρώπινο οργανισμό.
Για τον Hahnemann κάθε περίπτωση είναι μοναδική για κάθε άτομο και η ασθένεια αντανακλάται στο σύνολο των συμπτωμάτων, κι όχι σε ένα μέρος του σώματος ή σε κάποια επώνυμη οντότητα. Έτσι, απέρριψε την έννοια συγκεκριμένων ασθενειών, μια ετικέτα ασθένειας, που εφαρμόζεται σε πολλές περιπτώσεις, σαν ελλιπής και καταστροφική άποψη για την υγεία. Προχωρώντας σταδιακά στην έρευνα του, δημιούργησε τα δυναμοποιημένα φάρμακα, που φαίνονταν τα μόνα ικανά να παρέχουν ενίσχυση στην εξασθενημένη ζωτική δύναμη, ολοκληρώνοντας το οικοδόμημά του, τη θεραπευτική τέχνη της ομοιοπαθητικής, παραδίδοντάς τη προς όφελος της ανθρωπότητας.
